جدایی بخشی طبیعی از رشد کودک شما است. زمانی که کودک از مادر خود جدا می‌شود، مضطرب می‌شود و این شروع چسبیدن کودک به مادر است. اضطراب جدایی معمولاً قبل از یک سالگی کودک شروع می‌شود و می‌تواند تا چهار سالگی ادامه یابد. شدت اضطراب جدایی و وابستگی زیاد بچه به مادر از کودکی به کودک دیگر بسیار متفاوت است. گاهی اوقات چسبیدن بچه به مادر به این دلیل نیست که کودکان واقعاً از رها شدن توسط والدین می‌ترسند، بلکه به دلیل وابستگی زیاد کودک به مادر و تمایل شدید به ماندن با والدینش است. کودکان از نظر اجتماعی و بیولوژیکی برای ایجاد وابستگی قوی با والدین خود برنامه‌ریزی شده‌اند. والدین معمولاً پایگاهی امن و محبت‌آمیز هستند که کودکان از آنجا می‌توانند جهان را کشف کنند و استقلال خود را توسعه دهند.

وابستگی زیاد کودک به مادر ممکن است در زمان‌های خاصی از رشد تشدید شود، مانند شروع پیش‌دبستانی، مهدکودک یا دبستان. چسبیدن کودک به مادر با بزرگ‌تر شدن کودکان معمولاً کمتر می‌شود، اما همچنان می‌تواند برای کودکان دبستانی وجود داشته باشد. در این مقاله در خصوص علل چسبندگی کودک به مادر و روش‌های تعدیل آن صحبت شده است.

آیا چسبیدن کودک به مادر نگران کننده است؟

هنگام قضاوت در مورد اینکه آیا چسبیدن کودک به مادر نگران‌کننده است، باید چند عامل را در نظر گرفت:

1. ابتدا زمینه را در نظر بگیرید. آیا کودک با تغییر قابل توجهی در زندگی خود، محیط جدید یا افراد جدید کنار می‌آید؟ برخی از کودکان به ویژه به تغییرات حساس هستند و ممکن است به چند هفته (یا ماه) برای سازگاری نیاز داشته باشند؛ بنابراین ممکن است نیاز داشته باشید که برای عبور از این دوران، کمی حمایت اضافی به کودک ارائه دهید.
2. شدت رفتار را در نظر بگیرید. آیا وابستگی زیاد کودک به مادر در زندگی عادی کودک اختلال ایجاد می‌کند؟ به عنوان مثال، آیا در توانایی آن‌ها برای رفتن به مهدکودک یا مدرسه اختلال ایجاد می‌کند یا باعث ناراحتی و استرس قابل توجهی برای فرزند شما (و والدین) می‌شود؟
3. چارچوب زمانی را در نظر بگیرید. اگر چسبیدن کودک به مادر روزانه رخ می‌دهد، بیش از چهار هفته طول می‌کشد و در زندگی کودک اختلال ایجاد می‌کند، ممکن است مشورت با یک متخصص مانند پزشک عمومی، متخصص اطفال، روان‌شناس یا مشاور مدرسه مفید باشد.

علل چسبندگی بچه به مادر

وابستگی زیاد کودک به مادر ممکن است تحت تأثیر موارد زیر باشد:

1. خلق‌وخوی کودک: برخی از کودکان از نظر اجتماعی خجالتی‌تر یا درون‌گراتر هستند.
2. رویدادهای مهم یا تغییرات در خانواده کودک: مانند تولد یک خواهر یا برادر جدید و یا رفتن به مدرسه جدید. طبیعی است که کودکان درحالی‌که به تغییر عادت می‌کنند به والدین خود بیشتر دلبسته شوند.
3. سایر عوامل خانوادگی مانند استرس یا جدایی والدین: کودکان می‌توانند نسبت به تغییرات والدین خود بسیار حساس باشند، بنابراین اگر والدین دوران سختی را پشت سر می‌گذارند، ممکن است فرزندشان چسبنده شود یا رفتارهای چالش برانگیز دیگری از خود نشان دهد.

هنگامی که کودکان به مادر خود می‌چسبند، احساسات خود را به اشتراک می‌گذارند. مقاومت در برابر چسبیدن کودک به مادر معمولاً کمکی نمی‌کند، زیرا احساسات کودکان در صورت نادیده گرفتن یا کم اهمیت جلوه‌دادن آن‌ها از بین نمی‌رود. در عوض، مهم است که احساسات کودکان را به رسمیت بشناسیم. والدین ممکن است نگران باشند که صحبت در مورد احساسات فرزندشان باعث بدتر شدن وضعیت کودک شود، اما به ندرت این‌طور است. صحبت‌کردن در مورد احساسات معمولاً به کودکان کمک می‌کند تا آن‌ها را رها کنند و احساسات خود را تنظیم کنند.

چگونه می‌توانم اضطراب جدایی کودک را کنترل کنم؟

اضطراب جدایی یک واکنش سالم به جدایی است و یک مرحله طبیعی از رشد است. این نشانه‌ای است که آگاهی فرزند شما از جهان در حال تکامل است و او می‌داند که به مادر خود وابسته است؛ بنابراین جدایی باعث می‌شود کودک احساس ناامنی کند. خبر خوب این است که در صورت وابستگی زیاد کودک به مادر با روش‌های زیر می‌توان آن را بهبود بخشید.

جداسازی را به تدریج ایجاد کنید

برای کم کردن وابستگی زیاد کودک به مادر می‌توانید در ابتدا برای مدت کوتاهی کودک را با یکی از افراد خانواده تنها بگذارید. به تدریج دوره‌های طولانی‌تری ایجاد کنید تا بتوانید مشکل چسبیدن کودک به مادر را به مرور حل کنید. فرزند شما در نهایت متوجه خواهد شد که شما همیشه بعد از رفتن برمی‌گردید و این باعث می‌شود که او احساس آرامش کند.

اگر به اندازه کافی بزرگ هستند، برای بعد برنامه‌ریزی کنید

می‌توانید با کودک در مورد کارهایی که بعداً انجام خواهید داد صحبت کنید. به طور مثال در مورد صرف شام با هم و یا درباره بازی که بعد از اتمام مهد کودک با او انجام خواهید داد، صحبت کنید. با این کار شما این پیام را به کودک می‌دهید که باز خواهید گشت. همچنین مهم است که به وعده‌های خود عمل کنید تا اعتماد به نفس فرزندتان را تقویت کنید.

چیزی آشنا با آن‌ها بگذارید

اسباب‌بازی کوچکی که کودک دوست دارد یا چیزی که به کودک شما آرامش می‌دهد را با کودک همراه کنید. این کار باعث می‌شود کودک در نبود شما احساس آرامش و امنیت بیشتری داشته باشد.

احساسات خود را پنهان کنید

رهاکردن کودک برای اولین بار در مهدکودک ممکن است باعث شود که بخواهید گریه کنید. اما می‌بایست لبخند بزنید، دست تکان دهید و سپس کودک را ترک کنید. گریه کردن شما احساس ناامنی را در کودک تشدید می‌کند و موجب ترس از ترک مادر و چسبیدن کودک به مادر می‌شود.

یک الگوی منظم خداحافظی را انجام دهید

هنگام جدایی از یک الگوی منظم پیروی کنید، کودک به این قاعده عادت می‌کند و پذیرش موقعیت مشابه برایش آسان‌تر خواهد شد. به طور مثال همیشه موقع خداحافظی با یک بوسه به کودک بگویید که برمی‌گردید. هر روز به هر یک از این برنامه‌های خروج پایبند باشید. این الگو می‌تواند به کودک بفهماند که شما برای مدتی از او دور خواهید بود و به‌زودی برمی‌گردید.

صبوری کنید

ما به شما قول می‌دهیم که کودک شما برای همیشه وابسته نخواهد بود. یک روز، شما با خوشحالی او را در مهد کودک قرار داده و به سر کار خواهید رفت؛ بنابراین مشکل وابستگی زیاد کودک به مادر با صبر و شکیبایی والدین قابل حل می‌باشد.

در شرایط اقتصادی امروز، استقلال برای بسیاری از جوانان یک مقوله پیچیده است. مشکل در اشتغال و هزینه‌های بالای زندگی به معنای وابستگی طولانی‌تر فرزندان بزرگسال به خانواده هستند که از نظر برخی می‌تواند یک تجربه خوشایند و مثبت باشد اما در شرایطی نیز باعث بروز مشکلات و چالش‌هایی خواهد شد. وابستگی به والدین در بزرگسالی پدیده‌ای است که در آن بزرگسالان به صورتی اغراق‌آمیز به والدین خود وابسته می‌مانند که مانع رشد و عملکرد طبیعی آن‌ها می‌شود. وابستگی ناسالم در بزرگسالی، باعث ایجاد مشکل و پویایی منفی بین فرزندان و والدین می‌شود. در ادامه به نشانه‌ها و روش‌های درمان این نوع از اختلال وابستگی به والدین پرداخته‌ایم.

وابستگی به والدین در بزرگسالی چه نشانه هایی دارد؟

وابستگی به والدین در بزرگسالی اغلب با اضطراب اجتماعی یا عملکردی، افسردگی، وسواس اجباری یا انواع اختلالات اعتیاد (مانند اعتیاد به کار با کامپیوتر، اعتیاد به بازی، الکل و مواد مخدر) همراه است. در اغلب افرادی  که دچار وابستگی به والدین در بزرگسالی هستند، بی‌نظمی در ریتم شبانه روزی، به طور مثال بیدار ماندن در شب و خوابیدن روزانه نیز دیده می‌شود. همچنین گاهی این افراد سطح توقع بالایی از شغل و درآمد خود دارند و دچار نوعی کمال‌طلبی هستند که به تداوم وابستگی به والدین در بزرگسالی کمک می‌کند.

وابستگی به والدین در بزرگسالی اغلب باعث تمایل به اجتناب از دیگران می‌شود و این افراد معمولا سرد به نظر می‌رسند. افرادی که دارای این سبک دلبستگی هستند، کمتر عاشق می‌شوند و به نظر نمی‌رسد که به خوشبختی پس از عشق یا ازدواج اعتماد و اعتقاد چندانی داشته باشند. آن‌ها از صمیمیت می‌ترسند و تمایل کمتری به تداوم روابط خود دارند. گاهی این افراد به صورت آگاهانه از عشق و تا حد زیادی از صمیمیت می‌ترسند زیرا معتقدند که در چنین روابطی کنترل می‌شوند چون در دوران کودکی توسط مراقبان اولیه، در صمیمی‌ترین روابط خود، به شدت کنترل شده‌اند و نمی‌خواهند دوباره چنین شرایطی را تجربه کنند. از طرفی یکی از نشانه‌های چنین رویکردی در روابط، می‌تواند جذب شدن به افراد عاشق‌پیشه باشد. چون در این نوع رابطه، فرد کنترل می‌کند به جای اینکه کنترل شود.

روابط صمیمی برای افراد وابسته، گیج‌کننده و نگران‌کننده هستند، احساس عشق و نفرت نسبت به شریک زندگی به صورت افراطی تغییر می‌کنند، ممکن است نسبت به شریک خود بی‌احساس، کنترل‌‌گر و شدیدا بی‌اعتماد باشند. فرد به دلیل تجارب گذشته خود، می‌تواند به همان اندازه که نسبت به دیگران سخت‌گیر است به خودش سخت بگیرد. الگوهای رفتاری ضد اجتماعی یا منفی، پرخاشگری یا خشونت، فرار از مسئولیت و عدم اتمام کارها نیز در این افراد دیده می‌شود. اگرچه افراد وابسته مشتاق امنیت و رابطه معنادار و صمیمی هستند، احساس می‌کنند که ارزش عشق را ندارند و از صدمه دیدن دوباره وحشت دارند چون دوران کودکی آن‌ها در اثر سوء استفاده، غفلت یا تروما شکل گرفته است.

علل وابستگی به والدین در بزرگسالی چیست؟

دلایل مختلفی برای ایجاد تداوم وابستگی به والدین در بزرگسالی وجود دارند که برخی از آن‌ها می‌توانند حتی جنبه‌های ارثی داشته باشند. برخی از والدین با توجه بیش از اندازه به فرزند خود، به او اجازه کسب تجربه و استقلال نمی‌دهند یا با ایجاد کوچکترین مشکل و ناراحتی فرزندان بسیار مشوش و برآشفته می‌شوند. این رفتارها در کودکی و سنین رشد می‌توانند به انواع اختلالاتی ختم شوند که زمینه‌ساز وابستگی به والدین در بزرگسالی هستند. اگر پدر و مادری خود به اختلال وابستگی و دلبستگی ناسالم مبتلا باشند یا وابستگی بالایی به فرزندان داشته باشند، احتمال اینکه فرزند آن‌ها نیز با چنین مشکلی مواجه شود بیشتر خواهد بود. والدینی که فرزندان را به سمت وابستگی سوق می‌دهند، معمولاً آنقدر نابالغ هستند که نمی‌توانند با بزرگسالان دیگر صمیمی شوند اما می‌توانند به فرزندان خود نزدیک شوند چون کودکان آسیب‌پذیر هستند و آن‌ها را رها نمی‌کنند.

حتی برخی از پدر یا مادران رابطه با فرزند خود را مهمتر از رابطه با همسرشان می‌دانند.  تجربیات هیجانی دوران کودکی در رشد عاطفی اهمیت فراوانی دارند. والدین شخصیت‌های اصلی در شکل‌گیری الگوهای دلبستگی هستند و نقش مهمی در تجربه ما از جهان ایفا می‌کنند زیرا از بدو تولد پایه و اساس جهان ما را شکل می‌دهند. بنابراین تجربیات دوران کودکی تعیین خواهند که در بزرگسالی دنیا را مکانی امن برای کشف و ریسک عاطفی می‌دانیم؟ آیا فکر می‌کنیم همه مردم می‌خواهند به ما آسیب برسانند و بنابراین قابل اعتماد نیستند؟ آیا می‌توانیم به افراد مهم زندگی خود تکیه کنیم تا در مواقع نیازهای عاطفی از ما حمایت کنند؟

ترومای پیچیده که به قرار گرفتن طولانی مدت در معرض یک رویداد استرس‌زا اشاره دارد، یکی از علل بروز وابستگی به والدین در بزرگسالی است. به طور مثال کودکانی که تحت سوءاستفاده جسمی و روحی قرار گرفته‌اند، بدون وجود شبکه امنیتی سالم و دلبستگی ایمن بزرگ می‌شوند و با احتمال بالایی به بزرگسالانی تبدیل می‌شوند که عزت نفس پایینی دارند، با چالش‌هایی در زمینه تنظیم هیجانات و نیازهای عاطفی دست و پنجه نرم می‌کنند و میزان ابتلا به افسردگی و اضطراب در آن‌ها بالا است. همه این موارد مانع از استقلال روانی فرد در بزرگسالی خواهند شد، حتی زمانی که والدین آسیب‌زا بوده‌اند، چون تنها تجربه فرد از دنیای اطراف خود این الگوی مخرب رفتاری بوده است، جدا شدن از والدین و تجربه روابط سالم به نظر ترسناک می‌رسند.

ممکن است این سوال ایجاد شود که آیا واقعا فرد قادر به استقلال و روبرو شدن با مسائل زندگی نیست؟ یا تا زمانی که والدین نیاز او را برطرف می‌کنند و فرد نیاز به روبرو شدن با مسائل ندارد، وابسته باقی می‌ماند؟ شکی نیست که بزرگسال وابسته، احساس می‌کند که چالش‌های زندگی بیشتر از توانایی او هستند اما وقتی والدین همه این نیازها را تامین می‌کنند، بزرگسالان نیز هیچ نیازی برای مقابله با مشکلات خود و تحمل دوری از والدین را ندارند و بنابراین احتمال اینکه بزرگسال با زندگی واقعی کنار بیاید کاهش می‌یابد.

چگونه وابستگی خود را به خانواده کم کنیم؟

با توجه به عللی که برای وابستگی به والدین در بزرگسالی گفته شد، درمان این مشکل نیز به خواست و تلاش فرد وابسته و والدین بستگی دارد. والدین به حمایت اجتماعی و کمک گرفتن از مشاور نیاز دارند. حمایت اجتماعی ضروری است زیرا مخفی نگه داشتن این مسئله باعث می‌شود والدین در برابر خواسته‌های فرزند بزرگسال خود، کم بیاورند و به دلیل دلسوزی که نسبت به فرزندشان دارند به خواسته‌هایش تن دهند. مقاومت بدون خشونت نام یکی از روش‌هایی است که براساس نظریات گاندی و مارتین لوترکینگ، پروتکل کاملی درباره راهنمایی والدین در نحوه برخورد با رفتارهای مخرب، بهره‌کشی عاطفی، برخورد خشونت‌آمیز و وابسته فرزندان، به والدین ارائه می‌دهد و به والدین کمک می‌کند تا به شیوه‌ای سالم، سازنده، با اقتدار مثبت و مقاومت در برابر الگوهای منفی، در کنار فرزندان حضور داشته باشند.

اگرچه تغییر سبک دلبستگی در بزرگسالی آسان نیست، اما با کمک یک روانشناس متبحر و تلاش آگاهانه، می‌توان احساس امنیت ناسالم خود را کم و بیش تغییر داد و قادر به شکل‌دهی حلقه ارتباطی سالم با دیگران و ایجاد دلبستگی سالم شد. از آنجایی که این مشکل ریشه در کودکی دارد و به دلیل تداوم وابستگی در بزرگسالی، فرد قادر به جدا شدن از والدین نیست، دریافت کمک حرفه‌ای بسیار کمک‌کننده‌تر است اما اگر به درمان مناسب دسترسی ندارید، تمرینات و کارهای زیادی می‌توانید برای ایجاد سبک دلبستگی ایمن و در نتیجه کاهش سطح وابستگی به والدین انجام دهید. برای شروع، هرچه می‌توانید در مورد سبک دلبستگی ناامن بیاموزید. هرچه اطلاعات بیشتری داشته باشید، بهتر می‌توانید نگرش‌ها و رفتارهای ناشی از وابستگی را در خود تشخیص داده و تصحیح کنید. نکات زیر نیز می‌توانند به اصلاح وابستگی به خانواده کمک کنند:

یکی از مهمترین نکات نظریه دلبستگی این است که روابط بزرگسالان، درست مانند اولین رابطه با مراقب اصلی، بستگی به موفقیت آن‌ها در ارتباطات غیر کلامی دارد. وقتی با دیگران ارتباط برقرار می‌کنید، از طریق حرکات بدن، وضعیت فیزیکی، میزان تماس چشمی و موارد مشابه، سیگنال‌هایی می‌فرستید. این نشانه‌های غیر کلامی پیام‌های قوی در مورد آنچه واقعاً احساس می‌کنید ارسال می‌کنند. افزایش قدرت تفسیر و ارتباط غیرکلامی می‌تواند به بهبود و تعمیق روابط کمک کند. با حضور در لحظه، مدیریت استرس و توسعه آگاهی از احساسات خود، این مهارت‌ها را بهبود ببخشید.

هوش هیجانی (ضریب عاطفی یا EQ) توانایی درک، استفاده و مدیریت احساسات خود به شیوه‌های مثبت برای همدردی و همدلی، برقراری ارتباط موثر و برخورد سالم‌تر با تعارضات است. علاوه بر کمک به بهبود ارتباطات غیرکلامی، هوش هیجانی می‌تواند به تقویت یک رابطه عاشقانه کمک کند. با درک احساسات خود و نحوه کنترل آن‌ها، بهتر قادر خواهید بود نیازها و احساساتتان را برای همسر خود بیان کنید، همچنین درک کنید که او واقعاً چه احساسی دارد.

برقراری رابطه با شخص دیگری که دارای سبک دلبستگی ناایمن است، در بهترین حالت، گیج‌کننده و در بدترین حالت دردناک  و آسیب‌زا خوهد بود. اگرچه می‌توانید با یکدیگر به عنوان یک زن و شوهر از طریق تشابه در احساس ناامنی خود کنار بیایید، اما بهتر است برای ازدواج به دنبال شریکی با سبک دلبستگی ایمن باشید تا شما را از الگوهای منفی دور کند. یک رابطه حمایتی قوی می‌تواند نقش مهمی در ایجاد احساس امنیت داشته باشد. تحقیقات نشان می‌دهند که ۵۰ تا ۶۰ درصد از افراد دارای سبک دلبستگی ایمن هستند، بنابراین شانس خوبی برای یافتن یک همسر مناسب وجود دارد که به شما کمک کند بر ناامنی‌های خود غلبه کنید. همچنین دوستی با این افراد نیز می‌تواند به شما در تشخیص و اتخاذ الگوهای جدید رفتاری کمک کند.

یکی از بزرگترین عوامل وابستگی به خانواده در بزرگسالی حمایت مالی مداوم والدین از فرزند و مشکل کودک در مدیریت مهارت‌های اساسی زندگی مستقل بزرگسالی است. گام بزرگی که باید در راه استقلال برداشته شود، بر عهده گرفتن مسئولیت مهارت‌های اساسی زندگی است. کم کم غذا درست کردن، انجام کارهای شخصی مانند تمیز کردن اتاق، انجام کارهای مالی و رسیدگی به امور عمومی منزل را تمرین کنید. این مراحل اساسی، بخشی از زندگی مستقل هستند و هرچه بیشتر تمرین کنید، راحت‌تر و سریعتر می‌توانید از وابستگی به والیدن کم کنید. گام بعدی این است که بیاموزید چگونه با صرفه جویی زندگی کنید و روی هزینه‌های خود کنترل داشته باشید. صرفه‌جویی به معنای محروم کردن نیست، بلکه به این معنا است که چگونه از هر ریال خرج شده، بیشترین ارزش را به دست آورید. تاکتیک‌های صرفه‌جویی را امتحان کنید، ببینید کدام یک از آن‌ها برای شما مناسب هستند و با تکرار، آن‌ها را به عادت‌های مادام‌العمر تبدیل کنید. در شرایطی که مدت‌های زیادی یک بزرگسال وابسته بوده‌اید، یافتن شغل مناسب و استقلال مالی ممکن است برایتان دشوار باشد، اما این استقلال تا حد زیادی به افزایش عزت نفس و کاهش اضطراب ناشی از جدا شدن از والدین کمک می‌کند.

وقتی به سمت استقلال حرکت می‌کنید، ذینفعان دیگر این فرایند یعنی والدین را به یاد داشته باشید. باید صریحاً با آن‌ها صحبت کرده و آن‌ها را در تمام مراحل، درگیر روند بهبود خود کنید. صادق باشید و علی‌رغم واکنش‌های احتمالی، بگویید می‌خواهید مستقل شوید و از آن‌ها در مورد اهداف و برنامه‌های خود ایده بگیرید. تقریباً همیشه والدین از شما می‌خواهند که استقلال پیدا کنید و می خواهند به شما در رسیدن به آن کمک کنند، و وابستگی فقط به این دلیل ایجاد شده که آن‌ها ‌می‌خواستند شما را از برخی ناملایمات زندگی محافظت کنند. احتمالاً در طول این فرایند تعریف و تمجیده یا انتقادات بیشتری نیز خواهید شنید. والدین شما ممکن است برنامه‌های شما را دوست نداشته باشند و پیشنهاداتی را ارائه دهند. انتقادات آن‌ها را جدی بگیرید و توجه کنید که چگونه این انتقاد را می‌توانید به نتیجه‌ای معنی‌دار و مثبت تبدیل کنید..

از راهنمایی‌های والدینتان استفاده کنید اما اجازه ندهید که آن‌ها برای شما تصمیم بگیرند، به خصوص اگر فکر می‌کنید راه‌کار آن‌ها اشتباه است. اگر نمی‌توانند منطقی توضیح دهند که چرا می‌خواهند شما کارها را به روشی خاص انجام دهید، این نشانه آن است که باید به استدلال خود اعتماد کنید. هدف شما در اینجا استقلال است.

همانطور که گفته شد، تجربه تروما در نوزادی یا کودکی روند دلبستگی را مختل کرده و یکی از دلایل ایجاد وابستگی به خانواده در بزرگسالی است. حتی اگر این آسیب‌ها سال‌ها پیش رخ داده باشند، بهترین روش برای شناخت و کنترل و درمان آن‌ها، تعادل احساسی، یادگیری اعتماد و برقراری ارتباط مجدد در روابط و کمک گرفتن از روانشناسان متبحر است.

اغلب مراقبت طولانی‌مدت از والدین سالمند تندخو که بدرفتاری کرده و هیچ‌چیز آن‌ها را راضی نمی‌کند، با چالش‌های بسیاری همراه است. ما در مورد والدین سالمندی که از درد مزمن رنج می‌برند یا به دلیل بیماری آلزایمر یا نوع دیگر زوال عقل کنترل چندانی بر خلق‌وخو و رفتارهای خود ندارند صحبت نمی‌کنیم. در این نوع موارد لازم است که برای پیدا کردن یک راه‌حل مناسب برای تسکین و حمایت سالمند از متخصصان کمک بگیریم. آنچه چالش‌برانگیز است فرزندانی هستند که با والدین خود یک رابطه‌ی سمی و نامناسب داشته‌اند و اکنون در موقعیتی قرارگرفته‌اند که باید برای مراقبت از والدین بهانه‌گیر یا سوءاستفاده گر تصمیم‌گیری کنند. معمولاً بالا رفتن سن و مشکلاتی که به علت آن به وجود می‌آید می‌تواند باعث شود والدین سمی حتی بیشتر از قبل رفتارهای مخرب داشته باشند. والدین سالمند تندخو ممکن است ازنظر جسمی ضعیف شده باشند؛ اما همین موضوع گاهی زبان آن‌ها را به سلاحی قوی‌تر تبدیل می‌کند. بااین‌حال، طبیعی است که فرزندان والدین خود را دوست داشته باشند و بخواهند با بالا رفتن سن آن‌ها مطمئن باشند که از مراقبت کافی برخوردارند. کودک درون ما به‌احتمال‌زیاد هنوز تأیید والدینمان را می‌خواهد و وقتی‌که ما از این تأیید محروم می‌شویم (حتی در بزرگ‌سالی) موضوعی ناراحت‌کننده برایمان خواهد بود. اگر دوران کودکی سخت و رابطه‌ای سمی و مشکل‌دار با والدین خود داشته‌اید، اکنون چگونه برای مراقبت از والدین سالمند خود برنامه‌ریزی می‌کنید تا آسیب روانی کمتری بخورید؟ چگونه باوجود انتقاد، بهانه‌گیری و سوءاستفاده‌ی مداوم، مراقبت کافی را ارائه می‌دهید؟

تعین حدومرز با والدین سالمند بهانه‌گیر

یکی از روش‌هایی که متخصصان پیشنهاد می‌کنند جدا شدن با عشق است. این موضوع به این معناست که شما حدومرزی برای خود تعین کنید تا به خاطر رفتارهای دیگری آسیب نبینید. روش جدایی با عشق به‌طورمعمول در شرایطی مورداستفاده قرار می‌گیرد که یکی از اعضای خانواده با اعتیاد دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ اما این موضوع می‌تواند در سایر روابط پر چالش به‌ویژه در افرادی که دارای اختلالات روانی مانند اختلال شخصیت مرزی (BPD) و یا شخصیت خودشیفته هستند نیز مورداستفاده قرار گیرد. با کنار گذاشتن این تصور که می‌توانید رفتار یک فرد آزارگر را کنترل کنید، به او اجازه نمی‌دهید احساسات و رفتارهای شما را تحت تأثیر قرار دهد.  این کار سختی است و نیاز به تمرین دارد؛ اما برای بسیاری افراد کارآمد است. زمانی که اذعان کنید دیگر نمی‌توانید رفتار والدین تندخو و بهانه‌گیر را تغییر داده و یا آن‌ها را راضی نگه‌دارید، درواقع قدرت تأثیرگذاری را از آن‌ها می‌گیرید و بعدازآن، آن‌ها موظف‌اند با عواقب تصمیمات و رفتارهای خود روبه‌رو شوند. با این روش شخصی که دکمه‌های شما را فشار داده است متوجه می‌شود که این محرک‌های قدیمی دیگر واکنش‌های موردنظر را برنمی‌انگیزد و شما را مضطرب، ترسان یا عصبانی نمی‌کند. جدا شدن با عشق به این معنی است که شما عشق خود را به شخص تأیید می‌کنید؛ اما همچنین این موضوع را برای او واضح می‌سازید که دیگر تحمل این را ندارید که آن‌ها با دادن احساس گناه، ترس و تعهد شما را کنترل کنند. این استراتژی بیشتر باعث حفظ شما و مشارکت نکردن در مشکلاتی است که به شما تعلق ندارند. برای مثال اگر دنیا یک فروشگاه بود و شخصی به دنبال شما می‌آمد و از شما در مورد قسمت قطعات خودرو می‌پرسید، جدا شدن با عشق مانند این بود که بگویید: متأسفم، اما من فروشنده نیستم و نمی‌دانم قطعات خودرو کجا هستند. لازم نیست بگویید: بگذارید من آن را برایتان پیدا کنم و یا عصبانی شوید و بگویید مگر نمی‌بینی که من فروشنده نیستم.

بعد از تعیین مرز با والدین پیر بهانه‌گیر، برنامه‌ریزی کنید

هنگام تعیین مرز با والدین سالمند تندخو و بهانه‌گیر باید شفاف و ثابت‌قدم باشید؛ زیرا احتمالاً آن‌ها به هر قیمتی در برابر این تغییرات مقاومت خواهند کرد. اگر پدر یا مادرتان فقط برای آزمایش عزم و اراده‌ی شما و یا استفاده از نقاط ضعفتان به بهانه‌گیری و تندخویی ادامه می‌دهد، به او بگویید تا زمانی که هردوی شما آرام نشوید، برای مراقبت از او اقدامات دیگری انجام می‌دهید. جدایی از شخصی که در حال مراقبت از او هستید به‌مراتب پیچیده‌تر از سایر شرایط است. در بسیاری از موارد، یک مراقب نمی‌تواند به‌سادگی از خانه خارج شود؛ زیرا ممکن است رفاه یا سلامتی والدین سالمند خود را به خطر اندازد.  این مرحله نیاز به برنامه‌ریزی دارد، به‌خصوص اگر مادر یا پدرتان به مراقبت زیادی احتیاج دارند. ممکن است لازم باشد برای مراقبت روزانه از والدین سالمند، خدمات مراقبت در منزل یا حتی اقامت موقت در یک مرکز مراقبت از سالمندان را ترتیب دهید.  هنگامی‌که به‌جای خود جایگزینی برای مراقبت از والدین سالمند بهانه‌گیر خود پیدا کردید، می‌توانید مراقبت‌ها را با تماس یا مراجعه‌ی حضوری مدیریت کنید. هدف اصلی این است که متزلزل نشوید. اگر به والدین سالمند خود می‌گویید که در حال تعیین مرز با او هستید و به همین منظور برای آن‌ها کمک‌های خارجی ترتیب می‌دهید و آن‌ها را برای مدتی ترک می‌کنید، حتماً این کار را انجام دهید. غیبت شما ممکن است کمک کند تا آن‌ها با این واقعیت که نمی‌توانند شما را آزار دهند، کنار بیایند.

عدم مراقبت از والدین سالمند سوءاستفاده گر

نکته‌ای که باید از آن آگاه باشید این است که این چرخه‌ی آسیب‌زا باعث می‌شود بسیاری از افرادی که مورد سوءاستفاده قرارگرفته‌اند خودشان زمانی به سوءاستفاده گر تبدیل شوند. با تعیین مرزهای مشخص، کمک گرفتن از نیروهای کمکی در مواقع موردنیاز و تشخیص اینکه چه زمانی باید اجازه دهید که مراقب اصلی والدین سالمندتان فرد دیگری باشد، به این چرخه‌ی معیوب پایان دهید. اگر وضعیت شما واقعاً غیرقابل‌تحمل است و هیچ یک از مرزهای شما رعایت نمی‌شود از یکی دیگر از اعضای خانواده یا یک مراقب حرفه‌ای کمک بگیرید و یا برنامه‌ای برای استقرار والدین سالمند بهانه‌گیر در یک مرکز مراقبت طولانی‌مدت را در نظر بگیرید. شما می‌توانید به‌اندازه‌ای که صلاح می‌دانید در مراقبت از والدین سالمند خود کمک کنید، بدون این‌که خود را در معرض بدرفتاری‌های آن‌ها قرار دهید. این‌یک مرحله‌ی دشوار است؛ اما در برخی موارد تنها راهی است که می‌توانید از خود محافظت کنید، مطمئن شوید از والدینتان به‌اندازه‌ی کافی مراقبت می‌شود و به چرخه‌ی سوءاستفاده پایان دهید.

برای حل مسائل مربوط به والدین سوءاستفاده گر از مشاور کمک بگیرید

اگر در شرایط مراقبت از والدین بهانه‌گیر و سوءاستفاده گر قرار گرفتید، کمک گرفتن از یک مشاور برای حل مسائل بسیار مفید خواهد بود. سخت‌گیری نسبت به والدین و یا سپردن آن‌ها به یک مراقب و بعد احساس گناه کردن در مورد آن‌ها هیچ مسئله‌ای را حل نمی‌کند. یک متخصص می‌تواند به شما در پیدا کردن ریشه‌های مشکلات و درمان آسیب‌های گذشته کمک کند. همچنین شما را راهنمایی کند تا یاد بگیرید چگونه مسائل جاری و آینده را به شیوه‌ای سالم اداره کنید.  مراقبت از والدین هنگامی‌که آن‌ها به دلیل سن بالا، از دست دادن استقلال و افزایش مسائل مربوط به سلامتی بدبین یا سخت‌گیر شده‌اند به‌اندازه‌ی کافی سخت است. هنگامی‌که آن‌ها واقعاً با دادن احساسات منفی از شما سوءاستفاده می‌کنند مراقبت از آن‌ها بسیار طاقت‌فرسا می‌شود و نباید انتظار داشته باشید که بدون حمایت‌های عاطفی و عملی از پس این کار بربیایید.

منبع: Agingcare