پرخوری عصبی

همان‌طور که می‌دانیم اضافه‌وزن و بیش خوری یکی از مشکلات شایع جوامع امروزی است. اختلالات خوردن (Eating disorders) یکی از مهم‌ترین اختلالات روانی محسوب می‌شود که غالباً ریشه‌ی روان‌شناختی دارد. جامعه‌ی ایران نیز مانند بیشتر کشورهای جهان امروز از این معضل رنج می‌برد. شاید شما نیز با مشکل اضافه وزن و بیش خوری دست‌به‌گریبان باشید و در طی سال‌های زندگی خود بارها و بارها راهکارهای مختلفی را مانند کم خوری، رژیم‌های سفت‌وسخت، ورزش‌های مختلف، استفاده از داروهای کاهش وزن و یا حتی استفاده از روش‌های لاغری موضعی و عمل‌های جراحی را امتحان کرده باشید، ولی هیچ‌کدام از این راهکارها نتوانسته‌اند شما را به وزن ایده آلتان برسانند. ممکن است بارها تجربه کرده باشید که در حالت‌های خشم و نگرانی و استرس اشتهای عجیبی دارید و مدام به سراغ خوراکی‌های مختلف شیرین و ترش و شور می‌روید تا با خوردن، موقتاً احساس آرامش کنید و از شر استرس و ناراحتی‌های خود دور بمانید. ولی واقعیت این است که این اشتهای کاذب در درازمدت نه‌تنها باعث افزایش وزن و مشکلات بدنی برای شما می‌شود، بلکه خود این پرخوری می‌تواند تبدیل به معضل جدید روانی برای شما شود.

علم روانشناسی و بیش خوری

امروزه در علم روانشناسی درمان‌های مختلفی در زمینه غلبه بر بیش خوری و اضافه وزن ارائه‌شده است. درمان‌هایی مثل ذهن آگاهی، هیجان مدار، روانکاوی و حتی هیپنوتیزم درمانی. درمان شناختی- رفتاری یکی از درمان‌های مؤثر برای حل این معضل محسوب می‌شود که به‌صورت درمان انفرادی یا گروهی برای مراجع دنبال می‌شود. با توجه به توانمندی و همکاری افراد در دوازده تا بیست جلسه برگزار و گاهی از طب سوزنی و هیپنوتیزم نیز در کنار آن بهره گرفته می‌شود که در صورت انتخاب صحیح بیماران اثرات قابل‌توجه ای به همراه دارد.

مراحل درمان پرخوری روانی

درمان اضافه وزن یک مسئله بسیار پیچیده‌ای است که معمولاً شامل مسائل مربوط به تصویر بدن، تصویر خود، اعتماد به نفس و احترام به خود است. در زیر مراحل اصلی درمان به‌ اختصار بیان می‌شود.

مرحله اول: کمک به تغییر سبک زندگی بیمار

در این مرحله به بیمار کمک می‌کنیم تا بتواند عادت‌های غلط زندگی خورد را شناسایی کرده و تغییری در سبک زندگی خود دهد. در این راستا باید یک رژیم غذایی باید به مراجع داده و او را به خوردن غذاهای سالم تشویق کنیم که این مواد غذایی شامل: مواد مغذی و ویتامین‌ها است و باید کالری بیشتری را بسوزانند و فعالیت‌هایشان را افزایش دهند. یکی از اهداف این است که به مراجع کمک کنیم تا تحرک خود را بیشتر کند به‌عنوان‌مثال: (راه رفتن بیشتر و…) و افزایش ورزش رسمی (از جمله در ورزشگاه)

مرحله دوم: کمک به مراجع برای برخورد با مشکلات احتمالی

برای مقابله با مشکلات احتمالی سعی کنیم انگیزه و پشتکار فرد را تقویت کنیم. همچنین در برخورد با مشکلاتی مثل ریزه‌خواری، پایبند نبودن به رژیم در مهمانی‌ها و جشن‌ها و مشکلات بدنی مثل ضعف و بی‌حالی حین رژیم در درجه اول با مراجع همدلی کرده و اراده او را تقویت کنیم و درصدد اصلاح باورها و شناخت‌های غلط بیمار اقدام کنیم. درمان شناختی رفتاری می‌تواند تأثیر فراوانی در بهبود خلق‌وخو داشته که همین امر می‌تواند در جلوگیری از بیش خوری مؤثر باشد.

مرحله سوم: کمک به افزایش احساس مثبت بدنی بیماران

همان‌طور که گفته شد بیشتر افرادی که تصمیم به کاهش وزن‌دارند تصویر بدنی منفی نسبت به خود دارند. بدین‌صورت که از خود و اندام خود راضی نیستند و نسبت به خود احساس نقص و شرم دارند. در این مرحله از درمان درمانگر اهمیت تصویر فرد را از بدن خودش به بیمار گوشزد می‌کند و به او کمک می‌کند تا این تصویر منفی را تغییر دهد. در همین راستا برای تصحیح وسواس یک فرد در رابطه با تصویر ذهنی وی از جسمش اقدام کرده و سعی می‌کند اعتمادبه‌نفس بیماران را افزایش دهد.

مرحله چهارم: چالش با باورهای نادرست

در این مرحله درمانگر تلاش می‌کند باورها و افکار زیربنایی نادرست افراد در ارتباط با کاهش وزن و تناسب‌اندام را شناسایی کرده و آن‌ها را به چالش بکشاند زیرا که اغلب این باورها با کاهش وزن کاملاً در ارتباط است و درمان می‌تواند در جهت اصلاح باورهای نادرست افراد در این حوزه کمک‌کننده باشد.

مرحله پنجم: مرحله ثبات و نگهداری

می‌توان گفت ثبات و نگهداری وزن به‌اندازه مقابله با بیش خوری و اضافه وزن اهمیت دارد. درمانگر در این مرحله با تقویت اراده فرد و اهمیت دادن به این موضوع کمک در کنترل وزن می‌کند. رژیم‌های غذایی نگه‌دارنده به همراه تغییر سبک زندگی و تقویت انگیزه و اراده افراد و همچنین اصلاح بنیادین باورها و شناخت‌های غلط می‌تواند در این امر مثمر ثمر باشد.

نقش روانشناس و مشاور

به‌طورقطع مقابله با پدیده چاقی و پرخوری بدون اصلاح نظام باورها و شناخت‌های نادرست افراد درباره غذا خوردن امری شکست‌پذیر است و برای تسهیل در این مهم، استفاده از روانشناسان و مشاوران این حوزه می‌تواند مثمر ثمر باشد. بدون شک همه ما خواهان اندامی سالم و مناسب هستیم و با استفاده از مشاوران و متخصصین و روش‌های درست و منطقی قطعاً می‌توانیم به اهداف خود برسیم.