اعتیاد به خرید که اختلال خرید اجباری یا خرید وسواسی نیز نامیده می‌شود به بیماری گفته شده که در آن فرد مبتلا کنترلی روی میلش به خرید نداشته باشد و بدون در نظر گرفتن عواقب کارش به صورت اجباری به خرید کردن روی ‌آورد. تحقیقات نشان داده که تقریباً ۱۰ الی ۱۵ درصد افراد با شدت‌های مختلف این بیماری را بروز می‌دهند. خرید وسواسی می‌تواند عواقب بدی در پی داشته باشد و فرد مبتلا را با مشکلات مالی و بدهی درگیر کند. در این مقاله در خصوص علائم و روش‌های درمان این اختلال صحبت شده است.

انواع اعتیاد به خرید

افرادی که به صورت افراطی خرید می‌کنند ممکن است به دلایل مختلفی این کار را انجام دهند. این دلایل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• افرادی که در نتیجه استرس و اضطراب به خرید کردن روی می‌آورند.
• کسانی که همیشه برای انتخاب بهترین آیتم‌ها خرید می‌کنند و از این که بهترین اجناس را در اختیار دارند، احساس خوبی به آن‌ها دست می‌دهد.
• افرادی که دوست دارند در مقابل دیگران با توانایی خرید بالا به نظر برسند و معمولاً اجناس پر زرق و برق می‌گیرند.
• افرادی که به تخفیف و خرید با قیمت کم‌تر اعتیاد دارند و فقط به خاطر این که یک جنس ارزان‌تر از قیمت واقعی‌اش است آن را می‌خرند بدون آن که نیازی داشته باشند.
• افرادی که در چرخه خرید کردن و پس دادن گیر می‌افتند.
• افرادی که علاقه به جمع کردن و کلکسیون دارند و دوست دارند که همه انواع یا رنگ‌های یک جنس را داشته باشند.

علت ایجاد اعتیاد به خرید

بنا بر تحقیقات انجام شده افرادی که به خرید اعتیاد پیدا می‌کنند؛ در واقع مغزشان به حسی که هنگام خرید تجربه می‌کنند، معتاد می‌شود. این افراد زمانی که خرید می‌کنند مغزشان هورمون‌های اندورفینی و دوپامین ترشح می‌کند که به مرور زمان به آن عادت می‌کنند.

نشانه‌ها و علائم اعتیاد به خرید

در بسیاری از موارد تشخیص این که یک فرد به خرید کردن معتاد است، دشوار است. بسیاری از افراد به خرید کردن علاقه دارند و ممکن است هزینه‌های زیادی نیز پرداخت کنند، اما این موضوع به این معنی نیست که آن‌ها به خرید کردن اعتیاد دارند. در ادامه ویژگی‌های افراد معتاد به خرید آورده شده است.

نشانه‌های احساسی

مانند سایر اعتیادها، افراد معتاد به خرید ممکن است سعی در مخفی کردن اعتیاد خود کنند. احتمال دارد که آن‌ها در مورد خریدهای خود و مبالغی که برای آن پرداخت شده به اشخاص نزدیکشان دروغ بگویند و پنهان کاری کنند.

سایر نشانه‌های احساسی شامل:

• خرج کردن بیش از حد توان
• خرید کردن در نتیجه عصبانیت یا افسردگی
• خرید کردن به عنوان غلبه بر احساس گناه ناشی از خرید قبلی
• آسیب زدن به روابط به دلیل خرج کردن بیش از اندازه

نشانه‌های فیزیکی

برخلاف سایر اعتیادها که نشانه‌های فیزیکی ملموس بر جای می‌گذارد، اعتیاد به خرید نشانه فیزیکی ندارد. در برخی مواقع مشکلات مالی از نشانه‌های فیزیکی اعتیاد به خرید می‌تواند تلقی شود.

عوارض کوتاه مدت و دراز مدت خرید وسواسی

معمولاً احساسات کوتاه مدت اختلال خرید اجباری مثبت است. در بسیاری از موارد افراد بعد از خرید احساس خوبی دارند که البته ممکن است با احساساتی نظیر اضطراب یا پشیمانی نیز همراه باشد. این احساسات منفی می‌تواند سبب تحریک فرد به خرید کردن دوباره شود.

عوارض دراز مدت اعتیاد به خرید بسته به شدت اعتیاد می‌تواند متفاوت باشد. بعضی از افراد معتاد به خرید بعد از مدتی دچار مشکلات مالی شده با قرض‌ها و بدهکاری‌های خود درگیر می‌شوند. در این میان روابط شخصی این افراد نیز ممکن است آسیب ببیند و فرد از والدین، همسر یا فرزندانش جدا شود.

تست تشخیص اختلال خرید اجباری

اگر شما همچنان نمی‌دانید که آیا درگیر این اعتیاد هستید، از خودتان سؤال‌های زیر را بپرسید. اگر پاسختان به غالب سؤال‌های زیر مثبت باشد به این معنی است که احتمالاً دچار اعتیاد به خرید شده‌اید.

• آیا شما زمانی که احساس افسردگی و ناامیدی دارید به خرید می‌روید؟
• آیا شما با شخصی که به او نزدیک هستید به خاطر خرید کردن افراطی به مشکل برخورده‌اید؟
• آیا هنگام خرید احساس سرخوشی یا اضطراب دارید؟
• آیا بعد از خرید این احساس را دارید که یک کار سخت را به اتمام رسانده‌اید؟
• آیا تا به حال بعد از خرید احساس پشیمانی و گناه داشته‌اید؟
• آیا شما مکرراً اجناسی را می‌خرید که استفاده‌ای برای شما ندارند؟
• آیا شما همیشه به پول فکر می‌کنید؟

درمان دارویی اعتیاد به خرید

تحقیقاتی که در خصوص استفاده از دارو برای درمان اعتیاد به خرید انجام شده، هنوز به نتیجه خاصی نرسیده است، اما بسیاری از افراد مبتلا به اختلال خرید اجباری با مصرف داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی پیشرفت‌های خوبی نشان داده‌اند. بر اساس یک مقاله که در سالنامه روان‌پزشکی بالینی چاپ شده است، داروی ممانتین ممکن است بتواند به افراد معتاد به خرید کمک کند. این دارو در اصل برای درمان آلزایمر تولید شده و به بیماران معتاد به خرید کمک می‌کند که تصمیمات بهتری بگیرند و رفتارهای اجباری و کنترل نشده بروز ندهند. در درمان دارویی این نکته بسیار حائز اهمیت است که دوز مصرفی دارو مطابق با تجویز پزشک باشد زیرا در صورت سوء مصرف دارو ممکن است مشکلات جبران ناپذیری ایجاد شود.

عوارض جانبی داروی درمان اعتیاد به خرید

بهتر است که قبل از شروع مصرف دارو در خصوص عوارض جانبی داروی مورد نظر اطلاعات کافی کسب شود. عوارض جانبی دارو بسته به نوع دارویی که تجویز شده، متفاوت است. اگر داروهای ضد افسردگی تجویز شود، فرد ممکن است عوارض زیر را تجربه کند:

• حالت تهوع
• عدم توانایی خوابیدن در شب
• احساس اضطراب
• تعریق غیر قابل توضیح
• احساس خستگی یا گیجی
• سردرد

 مشاوره و درمان اعتیاد به خرید

جلسات روانشناسی و مشاوره می‌تواند در درمان اعتیاد به خرید بسیار کمک کننده باشد. در بسیاری از موارد عامل اصلی افراط در خرید مشکلات زمینه‌ای نظیر افسردگی و اضطراب است که لازم است این مشکلات در جلسه مشاوره شناسایی و ریشه یابی شده و راهکارهای مناسب برای غلبه به آن‌ها ارائه شود. گاهی اوقات افراد معتاد به خرید با مشکلات دیگری نظیر مصرف مواد مخدر نیز درگیر هستند. در این شرایط یک متخصص مجرب می‌تواند به فرد کمک کند تا دوباره کنترل زندگی خود را به دست بگیرد و سلامت روان خود را بازیابد.

ترس از بارداری ناخواسته می‌تواند بسیار استرس‌زا باشد و فرد را از انجام کارهای روزانه باز دارد. این ترس با عقب افتادن عادت ماهیانه یا عدم اطمینان از به کار گیری روش پیشگیری صحیح ایجاد می‌شود. بر اساس آمار جهانی بالای ۵۰ درصد خانم‌ها این ترس را در طول زندگی خود تجربه می‌کنند. با توجه به محدودیت‌های موجود در کشور ما از نظر سقط جنین و سایر محدودیت‌های فرهنگی این ترس ممکن است شدیدتر نیز باشد و درصد بیشتری از خانم‌های فعال از نظر جنسی آن را تجربه کنند. همچنین در کشور ما به دلیل عدم آموزش‌های لازم و تابوهای فرهنگی بسیاری از افراد به دلیل عدم آگاهی، از روش‌های پیشگیری مناسب استفاده نکرده و خود را در معرض ترس و استرس ناشی از بارداری ناخواسته قرار می‌دهند. به همین دلیل در این مقاله اطلاعاتی در خصوص ترس از حاملگی گردآوری شده تا افراد بتوانند با افزایش آگاهی نسبت به موقعیتی که در آن قرار دارند، تصمیمات بهتری داشته باشند.

بارداری چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

بارداری زمانی ایجاد می‌شود که تخمک گذاری انجام شده باشد و مایع منی حاوی اسپرم بتواند به رحم راه پیدا کند. در صورتی که مایع منی به داخل واژن ریخته نشده و بر سطح خارجی واژن ریخته شود باز هم امکان ورود اسپرم و کشیده شدن آن به بالا وجود دارد و این موضوع در خانم‌های باکره نیز غیر ممکن نیست. لازم به ذکر است مایعات قبل از انزال در آقایان که پیشاب نامیده می‌شوند نیز ممکن است حاوی اسپرم بوده و سبب حاملگی شوند؛ هرچند که احتمال بارداری در این حالت پایین‌تر است. در صورتی که مایع منی از روی لباس با ناحیه خارجی واژن تماس پیدا کند باز هم احتمال بارداری وجود خواهد داشت. بنابراین هرچند افراد رابطه جنسی دخول نداشته باشند، باز هم ممکن است بارداری ایجاد شود.

چگونه می‌توان از بارداری ناخواسته پیشگیری کرد؟

روش‌های مختلفی برای پیشگیری از بارداری وجود دارد که شامل روش طبیعی، منقطع، کاندوم، قرص‌های ضد بارداری، آی‌یودی و … می‌باشد. هر کدام از روش‌های ذکر شده دارای مزایا و معایب خاص خود است، اما هیچ کدام به طور ۱۰۰ درصد از بارداری جلوگیری نمی‌کند و اندکی درصد خطا در هر روش وجود دارد. تنها راه مطمئن برای باردار نشدن عدم برقراری رابطه جنسی می‌باشد. البته در صورت ترکیب چند روش پیشگیری می‌توان درصد اطمینان را به میزان زیادی بالا برد. در صورتی که رابطه جنسی به شکل محافظت نشده و بدون پیشگیری مناسب انجام شود با مصرف قرص اورژانسی طی ۷۲ ساعت می‌توان از لقاح احتمالی جلوگیری کرد. لازم به ذکر است که استفاده از این قرص می‌تواند تعادل هورمون‌های بدن را به میزان زیادی برهم بزند و توصیه می‌شود که تنها در موارد ضروری مورد استفاده قرار گیرد.

تشخیص بارداری

در صورتی که رابطه جنسی محافظت نشده داشته‌اید و حالا دچار ترس از بارداری شده‌اید می‌توانید در زمان مناسب از تست‌های تشخیص بارداری استفاده کنید. بعد از لقاح، هورمون HCG در بدن تولید می‌شود که بعد از یک هفته در ادرار و خون قابل تشخیص است. تست‌های خانگی می‌توانند این هورمون را در ادرار تشخیص دهند و در صورتی که به درستی و در زمان مورد استفاده قرار گیرند غالبا درصد خطای پایینی دارند. علاوه بر آن آزمایش خون نیز یک روش مطمئن برای تشخیص بارداری است و بعد از آن در مرحله آخر سونوگرافی پیشنهاد می‌شود.

پیشگیری از ترس از حاملگی در آینده

با توجه به این که هر کدام از روش‌های پیشگیری مشکلاتی ایجاد می‌کند، ممکن است بعضی از افراد نتوانند به راحتی از آن‌ها استفاده کنند و خود را در معرض رابطه پر خطر و در نهایت ترس از حاملگی قرار دهند. به طور مثال قرص‌های ضد بارداری دارای عوارضی مانند تهوع، چاقی، سردرد می‌باشند و همچنین مصرف طولانی مدت آن‌ها به دلیل مشکلاتی که برای بارداری در آینده ایجاد می‌کنند منع شده است. از طرفی دیگر روش‌هایی مانند کاندوم می‌تواند با کاهش لذت جنسی و عدم رضایت همراه باشد و روش طبیعی و منقطع نیز درصد خطای بالایی دارند. از این رو به کار گیری روش‌های ضد بارداری ممکن است خیلی آسان نبوده و با پیچیدگی‌هایی همراه باشد.

نکته حائز اهمیت این است که در صورتی که طرفین تمایلی به بارداری نداشته باشند، با یکدیگر به توافق مشترک در خصوص به کارگیری روش پیشگیری برسند تا هیچ‌کدام از آن‌ها مشکلی نداشته و بتواند با آرامش خاطر رابطه جنسی را تجربه کنند. لازم است که خانم‌ها در این خصوص قاطع باشند و مواضع خود را مشخص کنند، حتی اگر این موضوع برای طرف مقابل خوشایند نباشد. ترس از بارداری می‌تواند احساسات بسیار ناخوشایندی ایجاد کند، پس در خصوص روش پیشگیری کوتاه نیایید و در نظر بگیرید که آرامش در رابطه جنسی شرط اول است. در نهایت هر تصمیمی که می‌گیرید مسئولیت و عواقب آن را قبول کنید. می‌توانید برای اطلاعات بیشتر و انتخاب یک روش صحیح با متخصص زنان در این خصوص مشورت کنید.

مشاوره ترس از بارداری

بعضی از افراد بیشتر در معرض ترس از بارداری قرار دارند؛ به طور مثال افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر ممکن است به میزان بیشتری استرس ناشی از ترس از بارداری را تجربه کنند. این افراد مدام از بروز اتفاقات بد در آینده واهمه دارند و دچار استرس می‌شوند. گروه دیگر افراد مبتلا به اختلال وسواس اجباری هستند. این افراد حتی اگر از روش پیشگیری استفاده کنند مدام رابطه جنسی خود را مورد بررسی قرار می‌دهند و موارد جزئی که احتمال بروز آن‌ها در حین رابطه پایین بوده را نیز به شکل وسواس گونه‌ای در نظر می‌گیرند. این دسته از افراد نیز در صورت عقب افتادن عادت ماهیانه با نشخوار ذهنی و استرس زیادی مواجه می‌شوند. در حالتی دیگر ممکن است فرد با شخصی که مبتلا به اختلال شخصیت مرزی است در رابطه قرار گیرد. افراد مبتلا به این اختلال معمولا رفتارهای جنسی پر خطری بروز می‌دهند که می‌تواند شریک جنسی آن‌ها را در معرض ترس از بارداری قرار دهد.

صحبت با یک روانشناس و مشاوره ترس از بارداری در این شرایط می‌تواند کمک کننده باشد و به افراد کمک کند که به درک بهتری نسب به خود و شرایطی که در آن قرار دارند برسند. زمانی که خودآگاهی فرد نسبت به شرایطی که در آن قرار دارد افزایش پیدا کند، در نهایت می‌تواند تصمیمات بهتری اخذ نماید.