فرسودگی شغلی از نظر سازمان بهداشت جهانی یک پدیده نو است که زندگی افراد را تحت تاثیر قرار داده است. سبک زندگی استرس‌زا و شیوه‌های مدرن باعث شده تا برقراری تعادل بین کار و زندگی شخصی دشوار شود. این اتفاق ممکن است برای هر فردی در هر مقطعی از زندگی رخ دهد و ناشی از درگیر شدن بیش از حد با شغل است که فرد بعد از مدتی نمی‌تواند از پس کارهای زندگی روزمره برآید.
هرچند که تاکنون فرسودگی شغلی به عنوان یک اختلال از نظر علم روانشناسی شناخته نشده، اما می‌تواند تاثیرات مخرب و نگران‌کننده‌ای روی روان و حتی سلامتی جسمی فرد داشته باشد. به زبان ساده فرسودگی حاصل از کار زیاد باعث می‌شود تا میزان بهره‌وری فرد کاهش یابد، انرژی او تحلیل رود و دچار افسردگی و ناامیدی شود. عواقب آن نیز روی رفتار و زندگی شخصی، اجتماعی و ارتباطات او تاثیر بگذارد. در ادامه همراه ما در سرای مشاور شوید تا روی موضوع فرسودگی کاری و شغلی عمیق‌تر شویم.
تعریف فرسودگی شغلی
زمانی که فرد یک موقعیت استرس‌زا را برای ساعات و روزهای طولانی تجربه می‌کند، فرسودگی شغلی رخ می‌دهد. این حالتی از فرسودگی عاطفی و جسمی است که با علائمی مثل خستگی مداوم، خالی بودن و عدم توانایی در انجام کارهای روزمره بروز می‌یابد. اگر به این حالت‌ها توجهی نشود، در طولانی‌مدت ممکن است با علامت‌های فیزیکی، جسمی و ذهنی نیز نشان داده شود.
نشانه های فرسودگی کاری
شناخت نشانه های فرسودگی شغلی به شما کمک می‌کند تا آگاه شوید استرس و فشاری را که تجربه می‌کنید تاثیر منفی روی جسم شما می‌گذارد یا خیر. این نشانه‌ها عبارتند از:
- مشکلات گوارشی
- فشار خون بالا
- عملکرد ضعیف سیستم ایمنی که موجب می‌شود تا در برابر هر عامل بیرونی سریعا بدن شما واکنش نشان دهد و بیمار شوید.
- سردردهای مکرر
- مشکلات مرتبط با خواب
- مسائل مربوط به تمرکز
- حالت افسردگی
- احساس بی‌ارزشی
- از دست دادن علاقه یا لذت
- افکار خودکشی
- خستگی مزمن
- داشتن دیدگاه و افکار منفی
- به تعویق انداختن کارها و درخواست زمان بیشتر برای انجام آن‌ها
- احساس تردید نسبت به توانایی‌های خود
- احساس غرق‌شدگی
آگاهی از اینکه فرسودگی شغلی ناشی از استرس مزمن چه تاثیری روی جسم و روح ما می‌گذارد، می‌تواند قدمی مثبت برای تغییر و درمان این حالت باشد. مثلا به‌خاطر استرس مزمن ناشی از کار فرد به مرور ممکن است اشتهای خود را از دست بدهد و مداوم سطح انرژی پایین را تجربه کند. اگر هم‌اکنون شاغل هستید و با استرس پنهانی دست‌وپنجه نرم می‌کنید و علائم بیان شده در بالا را در خود احساس می‌کنید، امکان دارد دچار فرسودگی ناشی از کار شده باشید.
بروز کارزدگی یا فرسودگی شغلی چه دلایلی دارد؟
بروز کارزدگی یا فرسودگی کاری ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:
حجم کار بیش از حد
زمانی که حجم کار بیش از توانایی فرد است، امکان بروز فرسودگی شغلی افزایش می‌یابد. مثلا وقتی برای فرد مشخص نیست که دقیقا باید چه کاری انجام دهد و مداوم الزامات کاری تغییر می‌یابد، در معرض خطر فرسودگی ناشی از شغل قرار می‌گیرد؛ زیرا برای فرد واضح و مشخص نیست که چگونه می‌تواند موفق شود، اعتماد به نفس داشته باشد و از کار خود لذت ببرد.
فشار زمانی نامعقول
معمولا کارمندانی که زمان کافی برای انجام کارهای محول شده به آن‌ها دارند، کمتر دچار فرسودگی می‌شوند. در مقابل آن دسته از افرادی که زمان کافی برای ارائه کارهای خود ندارند، حالت فرسودگی را بیشتر تجربه می‌کنند.
عدم برخورداری از حمایت مدیریت
کارمندانی که از حمایت مدیر خود برخوردار هستند، استرس کمتری دارند و همین باعث می‌شود تا دچار فرسودگی شغلی نشوند، اما افرادی که حمایت مدیریت را ندارند بیشتر استرس را تجربه می‌کنند و همین دلیلی برای فرسودگی می‌شود.
عدم شفافیت نقش
کارمندانی که نقش شغلی آن‌ها به صورت واضح شرح داده نشده است، به خاطر سردرگمی استرس زیادی را تحمل می‌کنند. استرس به مرور روی عملکرد آن‌ها تاثیر می‌گذارد و با فرسودگی ناشی از شغل همراه با مشکلات جسمی و روحی بروز می‌یابد.
رفتار غیرمنصفانه
معمولا کارمندانی که در محل کار خود با رفتار غیرمنصفانه مواجه می‌شوند، بیشتر در معرض تجربه احساس فرسودگی هستند. این رفتار غیرمنصفانه ممکن است با ارائه پاداش بدون مناسبت به یکی از همکاران یا بدرفتاری از سوی مدیر باشد.
با آگاهی از این دلایل باید بگوییم که نباید بروز فرسودگی شغلی را تماما به خاطر استرس ناشی از کار بدانیم، گاهی ممکن است عوامل بیرونی و الگوهای فکری مثل کمال‌گرایی و بدبینی دلیل بروز این حالت در افراد باشد.
نحوه درمان فرسودگی شغلی
شاید اصطلاح فرسودگی ناشی از کار یک حالت و وضعیت دائمی برای افراد به نظر برسد، اما با ایجاد تغییراتی در محیط و محل کار خود می‌توانید این حالت را درمان و شرایط خود را بهبود ببخشید.
صحبت با مدیریت یا تیم منابع انسانی
اگر مجموعه کاری شما برای ایجاد یک محیط سالم سرمایه‌گذاری می‌کند، نزدیک شدن به منابع انسانی و صحبت با آن‌ها یا صحبت با مدیر و سرپرست خود درباره مشکلاتی که دارید، می‌تواند کمک‌کننده باشد.
استراحت
گاهی برای رهایی از احساسات منفی و خستگی ناشی از فرسودگی در کار می‌توانید چند روزی استراحت کنید و به خود فرصت دهید. تعطیلات و استراحت می‌تواند به کاهش استرس کمک کند و علائم را برای مدتی بهبود بخشد.
پیروی از روش‌های خود مراقبتی
گاهی باید نگاهی به سبک زندگی خود بیندازید، شاید فرسودگی تنها به خاطر شغل و کار شما رخ نداده باشد. از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید، در هفته برنامه ورزشی داشته باشد و ساعت خواب خود را تنظیم کنید تا شاهد کاهش استرس و اثرات آن بر روی زندگی شخصی و کاری خود باشید.
فرسودگی شغلی و کلام آخر
فرسودگی کاری حالتی است که پس از تحمل فشار و استرس زیاد در مدت‌زمان طولانی با مشکلات جسمی و روحی بروز می‌یابد. علائم جسمی مثل فشار خون بالا، مشکلات گوارشی، سردردهای مکرر و خستگی مزمن از علائم فیزیکی بروز فرسودگی هستند. در مقابل علائم روحی مثل افسردگی، بدبینی و احساس تنهایی و بی‌ارزشی نیز می‌تواند ناشی از فشار کاری و فرسودگی باشد. برای دریافت مشاوره تلفنی یا حضوری و درمان فرسودگی ناشی از کار زیاد یا سردرگمی شغلی می‌توانید از مشاوران زبده سرای مشاور کمک بگیرید.
منبع:
https://www.verywellmind.com/job-factors-that-contribute-to-employee-burnout-3144512
https://www.verywellmind.com/stress-and-burnout-symptoms-and-causes-3144516
https://www.webmd.com/mental-health/burnout-symptoms-signs