بیماری توهم یا پارانویا به بیماری گفته می‌شود که در آن فرد نسبت به دیگران و موقعیت‌های مختلف مشکوک است. هر چند توهمات این بیماران به لحاظ عقلی امکان پذیر است، اما دلایل منطقی و کافی برای داشتن این افکار وجود ندارد. باید توجه داشت که بیماری توهم با اسکیزوفرنی فرق دارد. هر چند بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی نیز ممکن است این حالت‌ها را تجربه کنند، اما برای تشخیص اسکیزوفرنی در یک بیمار تنها وجود این نشانه‌ها کافی نیست. در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، افراد توانایی تشخیص واقعیت از خیال را ندارند و در انجام فعالیت‌های روزانه خود دچار اشکال می‌شوند که این حالت‌ها در بیماری پارانویا مرسوم نیست. در واقع بیماری اسکیزوفرنی به میزان بیشتری با مشکلات روانی در ارتباط است.
انواع توهم در بیماری توهم
در این نوع بیماری افراد ممکن است توهمات مختلفی را تجربه کنند. در یک حالت بیمار ممکن است تصور کند رابطه‌ای عاشقانه با یک فرد مشهور دارد. در حالت دیگر فرد خیال می‌کند که دارای یک نیرو و توانایی بالقوه و خاص می‌باشد. همچنین اشخاص مبتلا به پارانویا ممکن است تصور کنند که همسرشان به آن‌ها خیانت می‌کند. یکی از حالت‌های شایع دیگر این است که فرد فکر می‌کند یکی از اعضای خانواده یا دوستانش در خطر است و ممکن است اتفاق بدی برای او بیفتد. گاهی نیز دیده شده که توهم در خصوص سلامتی فرد است و بیمار تصور می‌کند که دچار نقص یا بیماری شده است. همچنین این بیماران ممکن است مجموعه‌ای از انواع توهمات گفته شده را نشان دهند.
درمان بیماری توهم
درمان بیماری توهم ممکن است با چالش‌هایی روبرو باشد، چراکه این بیماری پنهان است و معمولا توسط خانواده و اشخاصی که با بیمار در ارتباط هستند، شناسایی نمی‌شود. در مواردی که بیماری شدت یافته و در انجام فعالیت‌های روزانه بیمار اختلال ایجاد می‌کند، معمولا درمان با پیشنهاد اعضای خانواده شروع خواهد شد.
درمان این بیماری معمولا به وسیله دارو و یا روان درمانی انجام می‌پذیرد. در صورتی که بیمار دچار اضطراب و استرس باشد، داروهای ضد اضطراب نظیر دیازپام برای وی تجویز خواهد شد، اما در صورتی که توهمات شدید باشد، داروهایی ضد روان‌پریشی مانند هالوپریدول یا تیوریدازین تجویز می‌شود. مصرف دارو باید توسط یکی از اعضای خانواده پیگیری شود، زیرا ممکن است این افراد به دلیل بدبینی زیاد از مصرف دارو خودداری کنند. جلسات روان درمانی برای این نوع بیماران بسیار کمک کننده است اما ممکن است با چالش‌هایی روبرو شود زیرا افراد دچار بیماری توهم به سختی با مشاور خود ارتباط برقرار می‌کنند و به دلیل شک و بدگمانی ممکن است علاقه‌ای به ادامه درمان نشان ندهند.