یکی از معضل‌های اجتماعی در سراسر جهان و از جمله ایران، اعتیاد به شرط بندی و قمار می‌باشد که افراد بسیاری را دامن گیر خود کرده است. در ابتدا غالبا افراد برای سرگرمی و تفریح به شرط بندی روی می‌آوردند، اما این موضوع می‌تواند در بعضی اشخاص زمینه ساز اعتیاد و وابستگی شدید شود و مشکلات بسیاری برای آن‌ها ایجاد کند.
در این مقاله در خصوص اعتیاد به شرط بندی و قمار و راه‌های مقابله با آن صحبت شده است تا افراد با آگاهی بیشتری با این بیماری مواجه شوند. همچنین در مرکز سرای مشاور افراد می‌توانند از خدمات مشاوره ترک قمار و روانشناسی قمار بهره‌مند شده و پاسخ سوالات خود را از مشاورین مجرب در این زمینه جویا شوند.
شرط بندی چیست؟
شرط بندی یا قمار به این معناست که فرد پول و سرمایه خود را به امید سود در فعالیتی به خطر بیندازد که نتیجه آن مشخص نیست. گاها ممکن است که در این فعالیت، مهارت و توانایی نیز مهم باشد که در این صورت ریسک پذیری کاهش می‌یابد. شرط بندی و قمار در کشور ایران مجاز نیست و مراکز سازماندهی شده مانند کازینو و قمارخانه به این منظور وجود ندارد و غالبا افراد در مکان‌های غیر عمومی به این کار می‌پردازند. البته این فرآیند به صورت اینترنتی و آنلاین نیز قابل انجام است.
انواع رایج قمار می‌تواند شامل بازی پوکر، شرط بندی روی نتیجه مسابقات ورزشی و لاتاری باشد. همچنین پیش بینی‌های مربوط به املاک و تجارت بازار سهام نیز می‌تواند در این دسته بندی قرار بگیرد.
انواع قمارباز
همه کسانی که قمار می‌کنند، لزوما معتاد به شرط بندی نیستند. این افراد شامل سه دسته می‌شوند:
قمارباز تفریحی:
این دسته از افراد برای سرگرمی و تفریح شرط بندی می‌کنند و بیشتر این کار را با دوستان خود انجام می‌دهند. آن‌ها باخت را جزئی از بازی می‌دانند و شکست‌های خود را تعقیب نمی‌کنند. مبادرت به شرط بندی در این افراد هیچ تاثیری بر زندگی، کار و تحصیل آن‌ها نخواهد داشت.
قمارباز حرفه‌ای:
قماربازان حرفه‌ای برای تفریح یا فرار از مشکلات قمار نمی‌کنند، بلکه هدف اصلی آن‌ها به دست آوردن پول است. این افراد در موقعیت‌های پرخطر ریسک نمی‌کنند و می‌دانند که چه موقع باید خود را کنار بکشند. این افراد در شرط بندی‌های خود غالبا برنده می‌شوند و زمانی که جلو هستند بازی را متوقف می‌کنند. قماربازان حرفه‌ای در زمینه‌ای که شرط بندی می‌کنند، معمولا از مهارت بالایی برخوردار هستند. البته لازم به ذکر است که قماربازان حرفه‌ای نیز بسته به شرایط ممکن است به شرط بندی اعتیاد پیدا کنند.
قمارباز پاتولوژیک یا بیمارگون:
این دسته از افراد به قمار و شرط بندی اعتیاد شدید دارند و نمی‌توانند خود را در مقابل وسوسه مبادرت به قمار کنترل کنند. آن‌ها معمولا بسیاری از سرمایه خود را در این راه از دست می‌دهند، اما باز هم از اعتیاد خود دست بر نمی‌دارند. این افراد ممکن است مدعی باشند که به قمار اعتیاد ندارند و تنها برای سرگرمی این کار را انجام می‌دهند. شاید هم اظهار دارند که قمارباز حرفه‌ای هستند، اما حقیقت این است که یک قمارباز حرفه‌ای مسائل و مشکلاتی ندارد که با شرط بندی مرتبط باشد. این افراد برای ترک شرط بندی و قمار نیازمند جلسات مشاوره و روان درمانی هستند.
نشانه‌های اعتیاد به شرط بندی
همان طور که گفته شد غالبا افراد خود را گول می‌زنند و نمی‌پذیرند که معتاد هستند. اما چنانچه علائم زیر در شخصی وجود داشته باشد می‌تواند نشان دهنده اعتیاد به قمار باشد:
- تجربه افکار وسواس گونه در خصوص قمار. به طور مثال فکر کردن در مورد نحوه شرط بندی در بازی‌های بعدی و چگونگی به دست آوردن سرمایه بیشتر
- احساس بی‌قراری زمانی که امکان شرط بندی و قمار محیا نباشد
- تلاش‌های مکرر برای ترک شرط بندی
- تعقیب کردن باخت‌ها به امید جبران سرمایه از دست رفته
- دروغ گفتن به خانواده در خصوص مبادرت به شرط بندی
- عدم رسیدگی کافی به امور شخصی
عوارض اعتیاد به قمار
مانند هر نوع اعتیاد دیگری، اعتیاد به شرط بندی نیز مشکلات فراوانی برای فرد درگیر ایجاد می‌کند که از جمله آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکلات روانی از جمله افسردگی و اضطراب
- بی‌خوابی، نشخوار ذهنی و در نهایت ابتلا به بیماری‌های روان‌تنی
- درگیری با خانواده و یا به خطر افتادن روابط عاطفی و اجتماعی
- شکست‌های مالی، بدهکار شدن و ورشکستگی
- ناتوانی در ادامه تحصیل
علت اعتیاد به قمار
بعضی از افراد برای تجربه هیجان به شرط بندی روی می‌آورند. این افراد بعد از مدتی به هیجانی که از قمار به دست می‌آورند معتاد شده و دیگر نمی‌توانند از آن دست بکشند. برخی دیگر از افراد برای به دست آوردن فوری پول به این کار مبادرت می‌کنند و بردهایی که زمانی تجربه کرده‌اند، آن‌ها را برای شرط بندی بیشتر تحریک می‌کند. در این میان آن‌ها ممکن است سرمایه خود را از دست بدهند و برای جبران آن در شرط بندی‌های متوالی شرکت کنند. گاهی اوقات افراد در شرط بندی به برد بسیار نزدیک می‌شوند اما می‌بازند که همین موضوع آن‌ها را برای شرکت در شرط بندی بعدی تحریک می‌کند.
از علت‌های دیگر اعتیاد به قمار فرار از مشکلات یا خلاص شدن از احساس افسردگی و تنهایی است. گاهی نیز این کار به افراد حس قدرت می‌دهد و همین موضوع برای آن‌ها جذابیت ایجاد می‌کند.
راه‌های درمان و ترک اعتیاد به شرط بندی
ترک اعتیاد به شرط بندی به تنهایی امکان پذیر نیست و فرد ممکن است علیرغم تلاش‌های متوالی موفق به این کار نشود، مخصوصا اگر اعتیاد در مراحل پیشرفته باشد. در نتیجه لازم است که از کمک یک مشاور یا روانشناس کاردان در این زمینه استفاده شود. در جلسات مشاوره ترک اعتیاد به قمار، ابتدا سعی بر این است که علت تمایل فرد به قمار مشخص شود. حتی ممکن است که این موضوع ریشه در کودکی فرد داشته و برای پی بردن به آن احتیاج به روان‌کاوی باشد. زمانی که علت این موضوع مشخص شود، راه‌کارهای مناسب به منظور ترک اعتیاد و مقابله با وسوسه مبادرت به قمار ارائه می‌شود. شاید لازم باشد که خانواده فرد نیز مشاوره شوند و روش‌های برخورد با فرد معتاد به شرط بندی را آموزش ببینند. گاهی خانواده با رفتار اشتباه خود سبب تشدید اضطراب فرد شده که در نتیجه آن ممکن است تمایل به شرط بندی تحریک شود.