اشتها ندارم، چه کار کنم؟

غذا انرژی لازم را برای سالم ماندن بدن تامین می‌کند. مغز و شکم با یکدیگر همکاری می‌کنند تا مشخص کنند که آیا بدن شما نیاز به غذا دارد و گرسنه هستید یا دیگر سیر شده‌اید. نداشتن اشتها نشان دهنده این است که یک جای کار ایراد دارد. این موضوع ممکن است ریشه در مشکلات فیزیکی یا روانشناسی داشته باشد. بسیاری از افراد سوال می‌پرسند «اشتها ندارم، چیکار کنم؟»، در پاسخ به این موضوع باید گفت که درک این که بی اشتهایی شما به چه علت ایجاد شده است می‌تواند به درمان مشکل بسیار کمک کند. هدف از نگارش این مقاله آشنایی با دلایل فیزیکی و روانی بی اشتهایی و روش‌های درمان این مشکل است.

دلایل فیزیکی از دست دادن اشتها

نداشتن اشتها یک مشکل اولیه نبوده و معمولا بر اثر عوامل دیگر ایجاد می‌شود که شامل:

افزایش سن

با افزایش سن میزان اشتها نیز ممکن است تغییر کند. افراد مسن به دلایل مختلفی نظیر تغییر گیرنده‌های چشایی، زوال عقل، بیماری‌های جسمی و عوارض جانبی قرص‌های مصرفی‌شان اشتهایشان را از دست می‌دهند. از دلایل دیگر این موضوع کاهش میزان فعالیت جسمی و نیاز کم‌تر به مصرف کالری است.

کم خونی

آنمی یا کم خونی می‌تواند موجب کاهش اشتها شود. کم شدن اشتها و کاهش وزن ممکن است از علائم کم خونی باشد به خصوص اگر این علائم با سرگیجه همراه باشد.

سرطان

کاهش اشتها از علائم شایع در بیماران سرطانی است به خصوص اگر سرطان در لوله گوارشی، معده، پانکراس، ریه یا تخمدان ایجاد شده باشد. از دست رفتن اشتها همچنین می‌تواند به علت عوارض ناشی از درمان سرطان به وجود بیاید.

سرماخوردگی

سرماخوردگی نیز می‌تواند باعث کاهش اشتها شود که البته بعد از بهبودی مشکل به سرعت برطرف خواهد شد. در موارد نادری مانند بیماری با ویروس کرونا ممکن است کاهش اشتها به مدت طولانی‌تری ادامه داشته باشد.

دیابت

افراد مبتلا به دیابت به دلایل مختلفی ممکن است احساس گرسنگی نداشته باشند. گاهی اوقات در این بیماران غذا به سرعت کمی در لوله‌ی گوارشی حرکت می‌کند که این موضوع به علت بالا بودن سطح گلوکز خون ایجاد شده و موجب کاهش اشتها می‌شود.

کم کاری تیروئید

کم کاری غده تیروئید علاقه به غذا خوردن را از بین می‌برد، اما با این که فرد میزان کالری کم‌تری مصرف می‌کند ممکن است با افزایش وزن مواجه شود.

سایر عفونت‌ها

عفونت می‌تواند موجب کاهش اشتها شود که بعد از پاکسازی بدن اشتها نیز بازمی‌گردد.

مصرف دارو

اگرچه داروهای بسیاری می‌توانند منجر به کاهش اشتها شوند، ولی قرص‌های خواب، مسکن‌ها، آنتی بیوتیک و قرص فشار خون بیشترین تاثیر را دارند. این داروها می‌توانند موجب سرگیجه و حالت تهوع نیز بشوند.

درد

درد شدید می‌تواند میل فرد را به غذا خوردن از بین ببرد. میگرن، درد شکمی و سایر دردها موجب کاهش اشتها در فرد می‌شود.

بارداری

زنان باردار ممکن است تهوع و کاهش اشتها را به خصوص در ماه‌های اول بارداری تجربه کنند.

مشکلات شکمی

بیماری‌های مربوط به شکم به خصوص مشکلات گوارشی نظیر سندروم روده تحریک پذیر و بیماری کرون می‌تواند موجب از دست رفتن اشتها شود.

مشکلات روحی روانی که موجب کاهش اشتها می‌شوند

مشکلات روحی روانی بسیاری هستند که می‌توانند بر اشتهای شما تاثیر بگذارند. از استرس و ناراحتی گرفته تا بیماری‌های روانی می‌توانند موجب کاهش اشتهای شما شوند که شناسایی و بهبود آن‌ها می‌تواند موجب بازگشت اشتها در شما شود. عوامل مربوط به روان که می‌توانند موجب کاهش اشتها شوند شامل:

اضطراب

افراد مضطرب ممکن است آن قدر غرق اضطراب خود شوند که گرسنگی و میل به غذا خوردن را از یاد ببرند.

افسردگی

افرادی که درگیر افسردگی هستند ممکن است علاقه خود را به خیلی از چیزها از جمله غذا از دست بدهند. آن‌ها انرژی لازم برای تهیه غذا نداشته و میلی هم به غذا خوردن ندارند. افراد افسرده ممکن است دچار حالت تهوع نیز باشند.

استرس

پاسخ بدن به استرس معمولا اشتها را سرکوب می‌کند؛ اگرچه ممکن است در بعضی افراد واکنش بدن به استرس برعکس باشد و فرد دچار پرخوری شود. برخی از علائم فیزیکی مانند تهوع و حس این که لوله گوارشی بسته شده در افراد دارای استرس شایع است و موجب می‌شود که فرد حتی نتواند لقمه خود را فرو ببرد.

مصرف مواد

در حالی که بعضی از افراد در نتیجه مصرف مواد دچار افزایش وزن می‌شوند، بعضی از افراد اشتهای خود را از دست می‌دهند. مصرف مواد مخدر و الکل می‌تواند موجب کاهش میل فرد به غذا شود.

درمان بی اشتهایی

اگر شما تنها برای چند روز اشتهای خود را از دست بدهید جای نگرانی ندارد و طبیعی است که افراد کمی نوسان در میل به غذا خوردن احساس کنند. اما اگر کاهش اشتها بیشتر از چند روز ادامه داشت و همراه با علائمی نظیر سرگیجه، درد و بالا آوردن بود حتما لازم است که پیگیری شده و به پزشک مراجعه شود.

روش درمان کاهش اشتها بستگی به علت ایجاد آن دارد. پزشک ممکن است از شما سوال بپرسد که هر چند وقت یک بار غذا می‌خورید؟ موقع غذا خوردن چه احساسی دارید؟ آیا کاهش وزن داشته‌اید؟ و چند وقت است که اشتهای خود را از دست داده‌اید؟ بر اساس جواب‌های شما ممکن است پزشک لازم بداند که برایتان آزمایش خون، سونوگرافی معده و یا سایر آزمایش‌ها را تجویز کند. این آزمایش‌ها می‌تواند برای شناسایی عامل ریشه‌ای کاهش اشتهای شما کمک کننده باشد. هنگامی که کاهش اشتها بخشی از یک بیماری مهم‌تر باشد، تغذیه مناسب و حفظ وزن سالم برای درمان و بهبود بیماری بسیار مهم است. در نتیجه برای پزشک برگرداندن اشتهای شما در اولویت خواهد بود.

بر اساس تشخیص، پزشک ممکن است درمان‌های زیر را پیشنهاد دهد:

• برنامه خواب مناسب
• یک رژیم غذایی مناسب که مواد غذایی ضروری را تامین کند
• بهبود وضعیت مراقبت از خود
• افزایش فعالیت فیزیکی
• داروی افزایش اشتها
• جلسات مشاوره

در بعضی موارد پزشک ممکن است شما را به مشاور تغذیه ارجاع دهد تا رژیم غذایی مناسب و مختص شما برایتان نوشته شود. ممکن است از شما خواسته شود که وعده‌های کوچک غذایی را با فاصله کم‌تر بخورید، بعضی غذاها را حذف کرده و مواد غذایی دیگر را اضافه کنید. علاوه بر آن مشاور تغذیه برای شما رژیمی تنظیم می‌کند که کلیه مواد مورد نیاز بدنتان تامین شود. گاهی اوقات نیز پزشک شما را به مرکز مشاوره ارجاع می‌دهد تا عوامل روحی روانی که باعث کاهش اشتها در شما شده شناسایی و درمان شود.